Hoogsensitiviteit

Over hoogsensitiviteit

HSP’s (hoogsensitieve personen) zijn gevoeliger voor prikkels. Ze pikken meer en subtielere prikkels op dan niet-hoogsensitieve mensen. HSP’s verwerken deze prikkels ook diepgaander. Bij een taak zijn meer hersengebieden actief en deze gebieden werken ook meer samen. Een concreet voorbeeld hiervan is dat HSP’s makkelijker verbanden zien tussen een situatie in het nu en een ervaring uit het verleden. HSP’s hebben ook vaak een goede intuïtie als resultaat van hun diepgaande informatieverwerking. Als laatste reageren hoogsensitieve mensen ook later en intenser op prikkels. HSP’s hebben door hun diepgaande prikkelverwerking meer tijd nodig om te reageren. Deze diepgaande verwerking kost ook extra energie. HSP’s kunnen daardoor sneller last hebben van stress en overprikkeling. Dit kan leiden tot een meer emotionele of juist afstandelijke reactie. 

Dit proces van prikkelverwerking gaat automatisch en onbewust. Prikkels zijn overal en heel divers. Zo zijn er externe prikkels, zoals geluid, geur, temperatuur, licht, voelen (via de huid), smaak, medicijnen en stoffen zoals cafeïne, alcohol, tabak, drugs, etc. Daarnaast zijn er interne prikkels zoals honger, vermoeidheid en pijn. Ook zijn er emotionele prikkels. Die kunnen vanuit je omgeving komen, zoals sfeer, emoties, stemming, kritiek of verwachtingen van anderen. Ook kunnen emotionele prikkels van binnenuit komen, zoals boosheid, zelfkritiek of juist enthousiasme. Het verschilt per HSP voor welke prikkels je specifiek gevoelig bent. 

In deze blog kun je via deze zelftest een idee krijgen of je hoogsensitief bent. 

Een valkuil of een kracht?

Het goede nieuws: Je kunt enorm veel profijt hebben van je hoogsensitiviteit! Dit maakt het ook in de basis een kwaliteit, die je kan inzetten op veel gebieden. Voorbeelden van kerntalenten waar veel HSP’s zich in herkennen zijn empathie, zorgzaamheid, goed kunnen reflecteren op jezelf en situaties, opmerkzaamheid, een goed oog voor details, een sterke intuïtie en gelukkig worden van kleine dingen. Ook zijn veel HSP’s creatief aangelegd. 

Deze kwaliteiten kunnen je van pas komen in veel gebieden van je leven. Zo ben je bijvoorbeeld op je werk heel goed in risico’s inschatten en zie je details die anderen over het hoofd zagen. Of je bent misschien de persoon waar anderen graag naartoe komen omdat je zorgzaam en empathisch bent. Daarnaast kan het ook in contact met anderen handig zijn dat je bijvoorbeeld de intenties van de ander goed kan inschatten en aanvoelt hoe ze zich voelen. 

Deze kwaliteiten kunnen echter ook doorschieten naar valkuilen. Zo kan zorgzaamheid doorschieten naar je teveel focussen op anderen en kan je bijvoorbeeld faalangstig worden door je opmerkzaamheid van verwachtingen van anderen of de maatschappij.

Als je je niet bewust bent van je hoogsensitiviteit dan ligt het meer op de loer dat het een valkuil wordt. Vaak in de vorm van (chronisch) overprikkeld zijn. Vaak kunnen mensen in de eerste instantie niet zo goed de vinger leggen op waar ze nou tegenaan lopen. Je functioneert bijvoorbeeld goed maar kampt toch vaak met vermoeidheid en een overweldigd gevoel. Wanneer mensen de term ‘hoogsensitiviteit’ tegenkomen en zich erin herkennen is ermee omgaan natuurlijk stap 2. Dit kan best lastig zijn om in je eentje uit te vogelen. 

Omdat hoogsensitiviteit een basiseigenschap van het karakter is, heeft het invloed op ongeveer alles in je leven: gezondheid, werk, relaties, enz. Goed voor jezelf leren zorgen is een must. Zoals de vooraanstaande onderzoeker op het gebied van hoogsensitiviteit, Elaine Aron, het mooi zegt: “Je (hoogsensitieve) behoeften zijn geen luxe, maar essentieel om goed in je vel te zitten. Een hoogsensitief lichaam heeft meer zorg en rust nodig, als dat het niet krijgt (vaak omdat mensen zich niet van hun hoogsensitiviteit bewust zijn) ontstaan er problemen.” Het holistische plaatje moet kloppen. Zo kan het zijn dat vrijwel alles in je leven goed gaat, maar als je bijvoorbeeld meerdere dagen per week compleet overprikkeld raakt op je werk, kan je alsnog last krijgen van klachten. 

Misschien herken je je wel in een van de volgende klachten of moeilijkheden (dit lijstje is niet uitputtend):

• Snel overprikkeld raken of je chronisch overprikkeld voelen
• ‘Te goed’ zijn voor de wereld en jezelf tekort doen
• Moeite hebben met ‘nee’ zeggen door een groot verantwoordelijkheidsgevoel
• Moeite met grenzen aangeven 
• Last hebben van prestatiedruk, perfectionisme en/of faalangst
• Je automatisch focussen op de ander en daardoor niet goed naar jezelf en je behoeftes luisteren
• Overmatig twijfelen en piekeren
• Moeite met omgaan met stress 
• Overspoeld kunnen worden door emoties en daardoor het lastig vinden ermee om te gaan
• Je overweldigd en overbelast voelen op je werk
• Fysieke klachten door overbelasting 
• Moeite hebben met relaties aangaan of relatieproblemen
• Het gevoel anders te zijn dan anderen
• Het leven als intens / overweldigend ervaren

Hardnekkige misverstanden over hoogsensitiviteit

• Hoogsensitiviteit is niet hetzelfde als introversie. De meeste HSP’s zijn introvert, maar zeker niet alle! Ongeveer 70% is introvert en 30% extravert. 
• Hoogsensitiviteit wordt nog weleens verward met o.a. ADHD, autisme, verlegenheid en angst. 
• Er heerst een stereotype beeld van “de HSP’er”. Een lieve, verlegen, gevoelige vrouw. Echter, hoogsensitiviteit komt evenveel voor bij mannen als bij vrouwen en gaat samen met veel verschillende karaktereigenschappen (bv. energieniveau), persoonlijkheidskenmerken (bv. optimisme/pessimisme) en gedrag (bv. gewoontes). Hierdoor is iedere HSP anders en kunnen verschillende HSP’s dus ook totaal niet op elkaar lijken.
• Veel mensen voelen zich niet aangesproken door de term hoogsensitiviteit omdat vaak gedacht wordt dat het spiritueel is. Hoogsensitiviteit staat echter los van spiritualiteit. Hoogsensitiviteit is een wetenschappelijk bewezen karaktereigenschap. Sommige mensen geven wel hiernaast zelf een spirituele invulling aan hoogsensitiviteit als dat bij hun past.

Verder lezen?

Boek ‘Hoogsensitieve personen – hoe je overeind blijft als de wereld je overweldigt’ van Elaine N. Aron (1996)