Alles over HSP en overprikkeling

Wanneer je hoogsensitief bent, neem je meer prikkels uit je omgeving waar en verwerk je deze ook diepgaander. Je kan daardoor sneller overprikkeld raken dan niet-hoogsensitieve mensen. Overprikkeling is de meest gehoorde klacht van HSP’s. Wat is overprikkeling precies? En waarom heb je als HSP meer last van overprikkeling?

Wat is overprikkeling?

Bij overprikkeling zijn er meer prikkels je systeem binnen gekomen dan je brein goed kan verwerken. Dit kan in allerlei situaties voorkomen. Voorbeelden daarvan zijn; sociale gelegenheden, op het werk, in je drukke gezinsleven, et cetera. Ook interne factoren kunnen overprikkeling veroorzaken, zoals honger, emoties en stress.

Kenmerken van overprikkeling zijn bij iedereen anders. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Vermoeidheid
• Overweldigd gevoel
• Gestrest gevoel
• Lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en buikpijn
• Onrust
• Oplopende emoties zoals snel huilen of snel boos worden
• Behoefte aan controle
• Stemmingswisseling; bijvoorbeeld minder vrolijk zijn
• Lage verdraagzaamheid voor nieuwe prikkels
• Minder effectief werken
• Niet meer goed kunnen denken
• Negatieve gedachten en piekeren

Overprikkeling wil je in de basis liever voorkomen dan genezen. Overprikkeld zijn staat lichamelijk namelijk gelijk aan gestrest zijn. Toch hoef je het jezelf niet kwalijk te nemen als je af en toe overprikkeld raakt. Dit is haast niet te voorkomen. Ook leer je van elke keer dat het gebeurt. Je weet achteraf beter wat jou overprikkelt, om het zo een volgende keer te kunnen voorkomen.

HSP en overprikkeling

Als hoogsensitief persoon pik je door je bovengemiddelde sensitiviteit veel meer en subtielere prikkels op en verwerk je die ook diepgaander dan niet-hoogsensitieve mensen. Deze manier van informatieverwerking is aangeboren en gaat automatisch. Het biedt ook veel voordelen. Zo hebben HSP’s bijvoorbeeld een goede intuïtie, sterke analytische vaardigheden en een groot empathisch vermogen.

Voorbeelden van prikkels, die dus bij HSP’s harder binnenkomen, zijn licht, geluid, geur, stemming, pijn, druk (bijvoorbeeld deadlines of sociale druk), emoties van jezelf of anderen en sferen. Deze prikkels kunnen zowel negatief als positief ervaren worden. Ook sociale interacties kunnen een bron van prikkels zijn. Dit komt omdat HSP’s (onbewust) allerlei subtiele details oppikken van wat er speelt bij de ander, hoe de dynamiek tussen anderen is en andere zaken om de interactie heen. Ook leven ze zich vaak sterk in.

Iedereen kan overprikkeld raken, maar hoogsensitieve personen bereiken die grens sneller. Er komen meer prikkels binnen en het verwerken van indrukken kost meer tijd en energie. Deze tijd en energie heb je niet altijd of raakt door de dag op, waardoor overprikkeling op de loer ligt. 

Naast dat je als HSP gevoelig en intuïtief bent, ben je waarschijnlijk ook empathisch en zorgzaam. Je voelt een verantwoordelijkheidsgevoel voor de ander en de wereld om je heen. Dit kan doorslaan in perfectionisme en een constant schuldgevoel over of je anderen niet tekort doet. Over je eigen grens heengaan is dan snel gebeurd. Over je grenzen heengaan, anderen constant boven jezelf verkiezen en stress zijn dus ook veelvoorkomende redenen waarom HSP’s sneller overprikkeld kunnen raken. 

Een optimaal prikkelniveau is belangrijk

Hoogsensitief of niet-hoogsensitief: mensen hebben van nature een hekel aan over- en onderprikkeld (bijvoorbeeld je vervelen) zijn. Een goed prikkelniveau zorgt ervoor dat je goed in je vel zit en goed kan presteren. Het enige verschil is dus voor hoogsensitieve mensen dat ze sneller overprikkeld raken dan niet-hoogsensitieve mensen. Dit kan weleens lastige situaties met zich meebrengen. Zo kan een HSP een baan bijvoorbeeld als te overprikkelend ervaren, terwijl 80% van de mensen (niet-HSP’s) het als optimaal prikkelend ervaart. Hoogsensitieve personen betrekken dit vaak in de eerste instantie snel op zichzelf. Dat ze bijvoorbeeld minder goed zijn dan die anderen omdat ze ‘minder aankunnen’ of ‘zich zouden aanstellen’. Regelmatig wordt dit ook (impliciet) bevestigd door andere mensen. Ook ervaren veel HSP’s moeite met presteren onder druk omdat dit een hoog niveau van prikkeling meebrengt. Dit leidt er wel eens toe dat HSP’s minder presteren, bijvoorbeeld bij een baan waarin dit vereist is, terwijl dit niets zegt over hun werkelijke capaciteiten. Kennis van hoogsensitiviteit kan je helpen om jezelf beter te begrijpen en zo je leven in te kunnen richten naar een fijn prikkelniveau waarin je optimaal tot je recht komt.

Aanbod

Wil jij beter leren omgaan met overprikkeling? In mijn module “Omgaan met overprikkeling” leer je doormiddel van informatie, zelfreflectie en opdrachten jezelf effectief beschermen tegen overprikkeling – niet alleen op de korte termijn, maar ook op de lange termijn! De module is zowel met als zonder persoonlijke begeleiding (via mailcontact) verkrijgbaar. De module kan je hier vinden. Ook biedt Hoogsensitief Online HSP-coaching via videobellen (Teams) aan.

Liefs, Nore