Eerder publiceerde ik op mijn website de HSPS-schaal van Elaine Aron (1997). Dit was de eerste vragenlijst die een indicatie kon geven of je wel of niet hoogsensitief bent. Deze vragenlijst is inmiddels wat verouderd. Séverine Van De Voorde bracht in 2023 een vernieuwde lijst uit. In deze blog kun je hier meer over lezen, en natuurlijk ook deze lijst vinden, zodat je kunt testen: Ben ik hoogsensitief?
De beperkingen van de HSPS-schaal
De oude HSPS-schaal legt weliswaar nadruk op de kerneigenschappen van hoogsensitiviteit (diepgaande verwerking en sensorische sensitiviteit), maar ook op de mogelijke negatieve gevolgen ervan (overprikkeling en over-emotionaliteit). Dit heeft onbedoeld nogal nadruk gelegd op de mogelijke negatieve kanten van hoogsensitiviteit, waar je geen last van hoeft te hebben wanneer je in balans bent. Daarnaast houdt de HSPS-schaal er geen rekening mee dat je ook last kunt hebben van overprikkeling en over-emotionaliteit door chronische stress, los van of je wel of niet hoogsensitief bent. Daardoor kun je, wanneer je last hebt van chronische stress maar niet hoogsensitief bent, alsnog hoog scoren op de test en daarmee onterecht denken dat je hoogsensitief bent.
De Overzichtslijst Hoogsensitieve kenmerken versus Overprikkeling (OHO)
Dr. Séverine Van De Voorde is onder andere auteur van het boek ‘Hoogsensitief omgaan met stress’ en werkzaam als klinisch psycholoog en coach in haar eigen praktijk, Centrum Diabolo. De vernieuwde lijst van Séverine is samengesteld op basis van eigen onderzoek en de kennis van meerdere experts/onderzoekers op het gebied van hoogsensitiviteit, zoals Esther Bergsma en Annek Tol. Hoogsensitief Online houdt deze lijst aan omdat deze lijst uitgebreider is en onderscheid maakt tussen iemand met aangeboren sensitiviteit en iemand die uitsluitend overprikkeld is, maar niet hoogsensitief.
Overzichtslijst Hoogsensitieve kenmerken versus Overprikkeling (OHO)
Deel 1. Hoogsensitieve kenmerken
De volgende vragen gaan over de kerneigenschappen van hoogsensitiviteit. Kruis aan welke eigenschappen op jou van toepassing zijn op dit moment (kolom 1) en/of in het verleden (kolom 2). Sommige eigenschappen zijn misschien op dit moment niet erg duidelijk aanwezig, terwijl je ze in het verleden wel duidelijk bij jezelf herkende. Sta niet te lang stil bij de vragen, maar volg je eerste gevoel/indruk. Als je er te lang en te diep over gaat nadenken, zal je aan alles beginnen twijfelen. Bij sommige vragen zal je zoiets hebben van “soms wel, soms niet, dan wel maar dan niet, of daar wel en daar niet”. Bedenk dan of deze eigenschap over het algemeen het grootste deel van de tijd wel/niet op jou van toepassing is en kruis dat antwoord aan.
* De tabel wordt te smal weergegeven in WordPress. In de 2e kolom staat: ‘Ja nu‘ en in de 3e kolom staat: ‘Ja vroeger‘.
| *Ja nu | Ja vroeger | |
| SENSORISCHE SENSITIVITEIT | ||
| Ik hoor, zie, ruik, proef of voel alles – vaak meer dan anderen. | 0 | 0 |
| Ik word mijn omgeving gewaar in al zijn nuances (bv. kleurschakeringen). | 0 | 0 |
| Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving (bv. een zwak geluid of een mondhoek die kort opgetrokken wordt). | 0 | 0 |
| Ik word diep geraakt door kunst, natuur, boeken of muziek. | 0 | 0 |
| Ik kan intens genieten van kleine dingen. | 0 | 0 |
| Ik merk vaak dingen op die anderen ontgaan. | 0 | 0 |
| Ik lees heel gemakkelijk de gezichtsuitdrukkingen, non-verbale signalen en lichaamstaal van mensen. | 0 | 0 |
| Ik merk het snel of goed op wanneer mensen niet oprecht of authentiek zijn. | 0 | 0 |
| Ik merk het op als wat mensen zeggen niet in overeenstemming is met hun lichaamstaal. Ze zeggen bijvoorbeeld dat alles goed is maar ik zie duidelijk dat dat niet zo is. | 0 | 0 |
| Ik merk snel op hoe de sfeer is als ik ergens binnenkom. | 0 | 0 |
| Ik heb een sterk oog voor detail. | 0 | 0 |
| Ik merk het op als er kleine dingen in mijn omgeving veranderd zijn (bv. iemand heeft een nieuwe bril of iets is van plaats veranderd). | 0 | 0 |
| Ik merk fouten snel op. | 0 | 0 |
| Ik ga nauwkeurig en zorgvuldig te werk. | 0 | 0 |
| Ik merk snel lichamelijke veranderingen op (bv. mijn hartslag, een droge mond/keel, mijn temperatuur). | 0 | 0 |
| Ik heb een sterk “buikgevoel”. Ik voel het bijvoorbeeld als iets niet klopt of niet veilig is. | 0 | 0 |
| Ja nu | Ja vroeger | |
| DIEPGAANDE VERWERKING | ||
| Ik ben goed in het geheel zien, in overzicht krijgen wanneer er verschillende informatie beschikbaar is. | 0 | 0 |
| Ik kan gemakkelijk een helikopterperspectief innemen (uitzoomen) om de situatie te overzien. | 0 | 0 |
| Ik zie gemakkelijk de rode draad en patronen in gebeurtenissen. | 0 | 0 |
| Ik leg gemakkelijk verbanden tussen informatie. | 0 | 0 |
| Ik zie vaak verbanden die anderen niet zien. | 0 | 0 |
| Ik denk vaak verder dan anderen, ben een paar stappen voor. | 0 | 0 |
| Ik ben creatief in het bedenken van ideeën of oplossingen voor problemen. | 0 | 0 |
| Als ik aan iets denk, zit ik binnen de kortste keren bij een totaal ander onderwerp door alle associaties die bij mij opkomen. | 0 | 0 |
| Ik heb een sterk verbeeldings- of voorstellingsvermogen (ik kan me levendig voorstellen hoe iets er in de toekomst kan uitzien of zal aflopen). | 0 | 0 |
| Ik maak veel als-dan redeneringen en kan daardoor goed kansen maar ook risico’s inschatten en heb goed zicht op de gevolgen van een keuze of beslissing. | 0 | 0 |
| Mijn hoofd staat nooit stil, ik ben altijd aan het denken. | 0 | 0 |
| Ik kauw en herkauw mijn ervaringen. | 0 | 0 |
| Ik denk veel na over mezelf en bekijk waar ik mezelf verder kan ontwikkelen. | 0 | 0 |
| Ik leer sterk uit fouten van mezelf en/of van anderen. | 0 | 0 |
| Ik ervaar intense emoties, zowel aangename als minder aangename. Ik kan uitbundig en dolenthousiast worden van kleine dingen maar ook erg van slag zijn of diep ontroerd. | 0 | 0 |
| Emoties blijven lang hangen. | 0 | 0 |
| Ik wik en weeg grondig voor ik een beslissing neem. Ik zet de voor- en nadelen van de verschillende opties grondig tegen elkaar af. (*) | 0 | 0 |
| Ik heb veel bedenk- en beslissingstijd nodig. (*) | 0 | 0 |
| Ik bekijk een probleem of situatie graag eerst van alle kanten. (*) | 0 | 0 |
| Ik neem pas een beslissing als ik het gevoel heb alle facetten te kennen. (*) | 0 | 0 |
| Ik wil graag de beste keuze maken, zowel voor mezelf als voor anderen en de groep als geheel. | 0 | 0 |
| Ik heb behoefte om dingen in de diepte (bv. waarom iets is zoals het is) en in de context te begrijpen (hoe het met andere dingen samenhangt). | 0 | 0 |
| Ik kan moeilijk beginnen aan iets als ik niet het hele plaatje voor ogen heb of een antwoord heb op al mijn vragen. (*) | 0 | 0 |
| Ik heb een rijke en complexe belevingswereld. | 0 | 0 |
| Ik ben graag bezig met spiritualiteit, filosofie, zingeving en/of bewustzijn. | 0 | 0 |
| In nieuwe situaties ben ik in het begin afwachtend. (*) | 0 | 0 |
| Ik hou niet van veranderingen of verrassingen. (*) | 0 | 0 |
| Ik hou van voorspelbaarheid, structuur, planning en routines. (*) | 0 | 0 |
(*) Als je een high sensation seeker, een multipotential of meerbegaafd/hoogbegaafd bent, herken je deze kenmerken wellicht niet of minder bij jezelf.
| Ja nu | Ja vroeger | |
| SOCIALE GERICHTHEID | ||
| Ik kan in een groep snel zien welke mensen het goed en minder goed met elkaar kunnen vinden, hoe de sfeer zit, de onderlinge relaties, of er onderhuidse spanningen zijn. | 0 | 0 |
| Ik heb een sterke intuïtie. | 0 | 0 |
| Ik kan me goed verplaatsen in de belevingswereld van anderen (bv. hun gedachten, wensen, verwachtingen en gevoelens). Ik kan mij goed voorstellen wat anderen denken of voelen. | 0 | 0 |
| Ik voel sterk de stemming van anderen aan. Ik merk goed op hoe iemand zich voelt. | 0 | 0 |
| Mensen komen vaak bij mij voor een luisterend oor. | 0 | 0 |
| Wanneer mensen zich niet goed voelen, kan ik gemakkelijk de juiste dingen doen of zeggen om hen te kalmeren of gerust te stellen. | 0 | 0 |
| Ik ben erg behulpzaam en/of zorgzaam. Ik doe graag dingen voor anderen zonder dat dat van mij gevraagd of verlangd wordt. | 0 | 0 |
| Ik probeer vaak te bemiddelen bij ruzie en conflict. | 0 | 0 |
| Ik kan me goed verplaatsen in het perspectief van alle betrokkenen en hou rekening met alle belangen. | 0 | 0 |
| Ik hou rekening met de gevolgen van keuzes voor anderen en de groep als geheel. | 0 | 0 |
| Ik wil dat mensen in harmonie leven en samenzijn. | 0 | 0 |
| Ik vind een goede sfeer in de groep zeer belangrijk. | 0 | 0 |
| Ik heb een sterk verantwoordelijkheidsgevoel (bv. voor het welzijn van anderen). | 0 | 0 |
| Ik heb een sterk rechtvaardigheidsgevoel. | 0 | 0 |
| Ik word diep geraakt als iets niet eerlijk verloopt. | 0 | 0 |
| Ik vind het belangrijk dat afspraken nagekomen worden. | 0 | 0 |
| Ik hou mij aan regels en verwacht dat ook van anderen. | 0 | 0 |
| Ik ben plichtsbewust. | 0 | 0 |
| Ik ben gewetensvol. | 0 | 0 |
| Ik hecht veel belang aan normen en waarden. | 0 | 0 |
| Vertrouwen is voor mij uitermate belangrijk. | 0 | 0 |
| Ik voel een sterke verbinding met mensen, dieren, de natuur, het grotere geheel en/of bijzondere entiteiten. | 0 | 0 |
| Ik trek me het leed van mensen en dieren sterk aan. | 0 | 0 |
| Ik wil graag oprechte verbinding met diepgang en emotionele intensiteit. | 0 | 0 |
| Ik hou van het voeren van diepzinnige en intieme gesprekken; praten over koetjes en kalfjes geeft weinig voldoening. | 0 | 0 |
Deel 2. Overprikkeling en over-emotionaliteit
De volgende vragen wijzen op de lastige effecten die hoogsensitiviteit soms heeft als gevolg van chronische stress – namelijk overprikkeling en over-emotionaliteit – en zeggen dus niets over het feit of je hoogsensitief bent of niet.
Kruis aan welke eigenschappen op jou van toepassing zijn.
- Tijdens drukke dagen merk ik dat ik de behoefte heb me terug te trekken in mijn bed, in een verduisterde kamer of op een andere plek waar ik wat privacy heb en afgeschermd ben van prikkels.
- Ik heb sneller last van gewone prikkels dan anderen zoals tl-licht, het zoemen van een beamer of een lekkende kraan.
- Ik word gemakkelijk overweldigd door sterke zintuiglijke prikkels zoals fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde geluiden.
- Complexe prikkels zoals drukke plaatsen of chaotische toestanden vind ik hinderlijk.
- Soms worden mijn zenuwen zo op de proef gesteld dat ik mij even moet afzonderen.
- Ik ben geërgerd als mensen proberen mij te veel dingen tegelijk te laten doen.
- Ik voel me opgejaagd als ik te veel moet doen in korte tijd.
- Ik word op een onaangename manier geprikkeld als er te veel dingen om me heen gebeuren.
- Ik schrik snel en hevig.
- Veranderingen in het leven maken me overstuur.
- Het is voor mij een prioriteit om mijn leven zo te organiseren dat situaties die me van streek maken of overweldigen, vermeden worden (bv. geweld of onrecht op tv).
- Als ik bij het uitvoeren van een activiteit met iemand moet wedijveren of door iemand geobserveerd word, word ik zo zenuwachtig of trillerig dat ik het veel minder goed doe dan ik het anders zou doen.
- De stemmingen van andere mensen beïnvloeden mij zo sterk dat ik er last van heb.
- Ik word snel emotioneel overspoeld. Ik krijg dan een huilbui of een woedeaanval.
- Ik doe of zeg vaak dingen waar ik achteraf spijt van heb.
- Ik raak snel overstuur door drukke of stressvolle omstandigheden.
- Ik pieker veel.
- Ik val moeilijk in slaap of word veel wakker.
- Ik heb vaak lichamelijke klachten (bv. hoofdpijn, buikpijn, spierpijn).
- Ik voel me constant opgejaagd.
- Ik vind het moeilijk om me te ontspannen.
- Ik kan geen (innerlijke) rust vinden.
- Ik voel me vaak angstig.
- Ik ben vaak prikkelbaar en/of kan weinig verdragen.
- Ik vertoon sterk controlerend gedrag (bv. ten aanzien van collega’s, mijn kinderen of partner).
- Ik stel vaak dwangmatige handelingen (bv. controleren of de deur op slot is, handen wassen).
- Ik heb last van concentratie- en/of geheugenproblemen.
- Ik heb moeite met relativeren en/of de dingen in perspectief plaatsen.
Veel herkenning in deel 1?
Als je de meeste items in deel 1 (kolom 1 en/of 2) kan aankruisen, is de kans groot dat je hoogsensitief bent. Je zal uiteraard niet alles herkennen. Je andere persoonlijkheidseigenschappen zoals extraversie kunnen ervoor zorgen dat sommige eigenschappen minder van toepassing zijn op jou.
Veel herkenning in deel 2?
Als je weinig items in de eerste kolom van deel 1 hebt aangekruist maar veel in deel 2, dan zijn er twee opties:
- Ofwel: je bent hoogsensitief, maar jouw sterktes worden op dit moment overschaduwd door de lasten die chronische stress met zich meebrengt. Dan heb je wellicht ook heel wat items in de tweede kolom van deel 1 (“vroeger”) aangekruist. In dat geval is het zinvol om je niet alleen te verdiepen in hoogsensitiviteit, maar ook in het omgaan met chronische stress. Chronische stress kan onder andere veroorzaakt worden door de effecten van (jeugd)trauma.
- Ofwel: de lasten die je momenteel ervaart, kunnen beter verklaard worden door chronische stress en je bent niet geboren met een hogere sensitiviteit. Dat is bijvoorbeeld het geval bij burn-out, trauma of autisme. In dat geval heb je niet de typische informatieverwerkingsstijl die gepaard gaat met een sensitief brein (en heb je die ook in het verleden niet gehad – tweede kolom deel 1). Dat is wellicht confronterend, maar het geeft ook richting aan wat verder nodig is. Enkel door de ware oorzaak van je klachten te kennen, kan je op zoek gaan naar de juiste oplossing om deze klachten te verminderen.
HSP-coaching
Mijn HSP coaching is gericht op het versterken van je natuurlijke talenten die samengaan met je hoogsensitiviteit, en op het verminderen van de lastkant. Zo kom jij in je kracht te staan en dat vind ik de mooiste transformatie die er is. Ben je nieuwsgierig geworden naar de coachingsmogelijkheden van Hoogsensitief Online? Plan dan gratis een klikgesprek in via de tool. Ik hoop je snel te mogen ontmoeten!
Liefs, Nore
Verder lezen?
- Boek: Hoogsensitief omgaan met stress – Séverine Van De Voorde
1 Comment
Het oma zijn, met HSP, daar is weinig informatie over te vinden. Zelf heb ik 1 dochter, maar door ons samengesteld gezin heb iknu zes kleinkinderen. Druk, veel. Voel mij schuldig.